کاخ خورشید کلات مشهد

” کاخ خورشید “ یا ” عمارت خورشید  “ یکی زیباترین کاخ های موجود در کشورمان ایران است که به دستور نادر شاه افشار موسس سلسه افشاریه در اوایل به سلطنتش در سال 1108  خورشیدی بنا نهاده شد که امروزه به عنوان یکی از بهترین جاذبه های گردشگری مشهد شناخته می شود. این کاخ در شهر کلات و در 150 کیلومتری شهر مشهد استان خراسان رضوی جای خوش کرده و نیز این کاخ در وسط باغ بزرگی قرار گرفته که شامل یک بنا در سه طبقه مجزا ‌است. این بنای فوق العاده در اصل یک بنای آرامگاهی است نه محل زندگی و کاخ شاهی و … این مکان دقیقا به نیت آرامگاه نادر طراحی و ساخته شده اما هرگز تکمیل نشده و با مرگ نادر نیمه کاره رها گردید. لازم به ذکر است که در ادوار بعد از آن توسط قاجارها تغییراتی در آن اعمال گردید تا برای حکومت و سکونت قابل استفاده گردد. در ادامه سنگ های پر حجم و سنگین بنا، که موضوع آن‎ ها انواع میوه ‎های گرمسیری و پرندگانی چون طوطی میباشد در اینجا نشانگر این است که احتمال دارد سنگ تراش‎ های این بنا را نادر شاه از هند آورده باشد زیرا میوه‎ هایی چون موز، آناناس و … در آن زمان در ایران وجود نداشته است تا سنگ تراشان ایرانی توانسته باشند شبیه آنها را هنرنمایی کنند. در ادامه قصد داریم این عمارت را بیشتر بشناسیم همراهمان باشید.

تاریخچه عمارت خورشید

کاخ کلات (کاخ خورشید) درست در سال 1151 هـ. ق، به دستور نادرشاه افشار جهت اقامت و خزانه برای جواهرات و غنایم در کلات (نادر دژ) ساخته شد. البته کلات به معنی ” قلعه و برج و بارو “ است ؛ این را هم بدانید که قبل از اسلام تقریبا تمامی شهرها را به شکل کلات می‌ ساختند که در آن‌ ها مسئله نظام طبقاتی رعایت شده است. این طبقات اجتماعی پیشتر 3 طبقه بوده که بعده ها به چهار طبقه تغییر یافته است که شامل ارتش داران موبدان استریوشان و صنعتگران بوده ‌است که همگی این ‌ها هر کدام در شهر جای و اهمیت خود را داشتند. لازم به ذکر است که این بنا مربوط به سال ‌های آغازین به قدرت رسیدن نادرشاه افشار است. همچنین عملیات ساخت کاخ در تمام طول پادشاهی ادامه داشته و حتی تا آخرین سال‌ های حیات نادرشاه یعنی سال 1160 هجری قمری در دست ساخت بوده که با مرگ وی این سازه نیمه کاره ماند‌، چرا که کتیبه ثلث بسیار زیبای ” سوره نباء ” که در قسمت دور تا دور فضای گنبد نوشته شده به همین تاریخ اشاره کرده است و بعد ها توسط هنرمندان به اتمام رسید و این روزها بعنوان یک مکان تاریخی جذاب در دسترس گردشگران در تور مشهد قرار گرفته است.

معرفی کاخ خورشید کلات نادری

یکی از زیباترین کاخ های ایران، بی شک کاخ خورشید یا عمارت خورشید است. این کاخ به دستور نادر شاه افشار موسس سلسه افشاریه در اوایل به سلطنتش ساخته شد. کاخ خورشید در شهر کلات مشهد استان خراسان رضوی است و این کاخ در وسط باغ بزرگی قرار گرفته شده که شامل یک بنا در سه طبقه‌ است. این بنا یک بنای آرامگاهی است و به نیت آرامگاه نادر ساخته شده اما هرگز تکمیل نشد و با مرگ نادر نیمه کاره رها شد. کتیبه داخلی آیاتی از سوره نباء دارد که مربوط به مرگ و حیاط بعد از مرگ وی می باشد. لازم به ذکر است که در ادوار بعد از آن توسط قاجارها تغییراتی در آن انجام گردید تا برای حکومت و سکونت قابل استفاده قرار بگیرد. همچنین سنگ های پر حجم و سنگین بنا، که موضوع آن ‎ها انواع میوه‎ های گرمسیری و پرندگانی چون طوطی میباشد، نشانگر این موضوعه که احتمال دارد سنگ تراش‎ های این بنا را نادر شاه از هند آورده باشد چون این میوه‎ ها در آن زمان در ایران نبوده تا سنگ تراشان ایرانی توانسته باشند شبیه آنها را حجاری کنند.

شاید بتوان گفت که داستان این است که عمارت خورشید بنای مرموزیو پیچیده ای است که اطلاعات کامل و دقیقی را در موردش نمی ‌دانیم، بسیاری آن را یک کاخ می دانند، بسیاری محل نگهداری غنایم گرانبهای نادر، بعضی هم به علت وجود سرداب کارکرد زندان را بهش نسبت داده اند، اما وجود چندین مقبره با طرح مشابه و فاصله زمانی کمی از آن، این فرضیه ” مقبره بودن عمارت ” را تقویت می ‌کند، وجود سرداب و کتیبه سوره نباء که معمولا در مقابر نوشته می ‌شود هم مزید بر علت همین موضوع است. با این حال هنوز در مورد این بنا کاملا مطمئن نیستیم، پیشنهاد می کنیم که حتی برای یک بار هم که شده این عمارت را از نزدیک ببینید و از دیدنش نهایت لذت را ببرید.

معماری کاخ خورشید کلات

طبقه پایین کاخ خورشید نادرشاه محل نگهداری خزانه نادرشاه افشار بوده و این طبقه در اصل جایی تاریک و مخوف می باشد. طبقه اول این عمارت زیبا بر روی چهار ردیف پلکان که شکلی هرم مانند دارند ساخته شده است و هشت ضلعی میباشد. توجه داشته باشید که دسترسی به سالن اصلی کاخ خورشید از طریق ورودی های هشت ضلعی امکان پذیر می باشند. در ادامه طبقه دوم یا هم کف، تالاری بزرگ در میان خود جای داده و اتاق هایی در پیرامون آن به چشم می خورد؛ این تالار با تزییناتی به شیوه بناهای صفوی آراسته و طلا تزیین شده است. در ادامه به دلیل وجود کتیبه سوره نبا با تاریخ مرگ نادرشاه در دورتادور اتاق این طبقه عمارت، برخی از تاریخدانان چنین نتیجه گرفته اند که نادرشاه قصر خورشید را به عنوان آرامگاه خویش بنا کرده بود. در ضمن آرامگاه نادر شاه افشار در شهر مشهد (باغ نادری) به همراه تندیسی از نادر که سوار بر اسب است واقع شده است.

طبقه سوم این بنا از 66 نیم ستون سنگی تشکیل استوانه ای بزرگ تشکیل شده است و به همین علت، بین تمام بناهای تاریخی ایرانی این بنا منحصر به فرد و بسیار چشمگیر می باشد . همچنین اتاق های این قصر دارای تزئینات گچبری فوق العاده و نقاشی های زیبایی است. همچنین برجی دایره ای شکل را می توان در وسط این بنا در پشت بام ببینید که از ترک هایی به شکل نیم ستون معروف به خیاری تشکیل شده اند و نمای خارجی این کاخ کنگره دار بوده که ترکیبی از معماری مغولی – هندی را به نمایش علاقه مندان به تاریخ می گذارد. همچنین نمای بیرونی این قصر تصویری از میوه هایی مانند آناناس و موز به تصویر کشیده است که هنرمندان هندوستانی آن را به زیبایی نقاشی کرده اند که شیفته آن می شوید. امروزه این باغ شامل 220 عدد درخت چنار است و نیز در باغچه غربی باغ و کوچه غربی باغ می توان یک ردیف چنار کهنسال را مشاهده نمایید که مبنای کاشت درختان دیگر باغ بوده است. درختان این باغ به وسیله موتور پمپ آبی از آب انبار زیر پیاده روی انتهای شرقی باغ  آبیاری می شوند و زیبایی دوچندانی به عمارت بخشیده اند.

نمای بیرونی کاخ به معماری دوران صفویه شباهت بسیار زیادی دارد. تزئینات بیرونی و درونی معماری به وسیله هنرمندان هندی صورت گرفته که شما را خیره خود می کند و در حقیقت زیبایی اصلی کاخ همین نمای بیرونی آن می باشد. دور تا دور کاخ حوضچه ‌هایی شگفت انگیز که دارای 156 فواره آب هستند به چشم می ‌خورد. همچنین این فواره‌ ها علاوه بر زیبایی ‌بخشی به نمای بیرونی عمارت، کار آبیاری باغ را نیز به عهده دارند. آن ‌چه با دیدن این فواره‌ ها و همچنین بقایای تبوشه‌ های آب قصر در موزه عمارت، در دید همگان جلب توجه میکند، سیستم آبرسانی کاخ در آن زمان بوده است. نادر برای استفاده از آب شیرین قره ‌سو که در 6 کیلومتری عمارت قرار داشته، از تمام استعداد و توان مهندسان خود استفاده نمود و سیستم آبرسانی را به خوبی بنا نهاد. مهندسان بعد از مشخص شدن مسیر انتقال آب، با رعایت شیب که تنظیم کننده فشار آب در آب ‌نماهای اطراف این عمارت بود، کانالی در مسیر انتقال آب حفر کرده اند و با استفاده از تنبوشه‌ های سفالی، لوله‌ گذاری کردند و روی لوله ‌ها را با خاک نرم پوشانده اند.

اطلاعات کلی کاخ خورشید کلات 

• سال ساخت کاخ خورشید کلات در مشهد: 1117 

• دوره تاریخی کاخ خورشید کلات در مشهد: افشاریان 

• دسته بندی جاذبه: جاذبه فرهنگی 

• نوع جاذبه: کاخ 

• قیمت ورودیه کاخ خورشید کلات در مشهد برای ایرانی: 20,000 ریال

• قیمت ورودیه کاخ خورشید کلات در مشهد برای غیر ایرانی: 50,000 ریال 

• ساعت بازدید از کاخ خورشید کلات در مشهد: 08:00 الی 17:00 

• تلفن پاسخگویی جاذبه: 05134722239 

• آدرس کاخ خورشید کلات در مشهد: خراسان رضوی- مشهد- کیلومتر 150 جاده کلات