یکی از معروف ترین جاذبه های گردشگری تور استانبول ، مسجد سلیمانیه استانبول ( Suleymaniye Mosque ) است که توجه بسیاری از گردشگران و توریست ها را به خود معطوف کرده و روزانه بسیاری از گردشگران استانبول از این مسجد بازدید و درباره قدمت و معماری زیبای این بنا اطلاع زیادی را جویا هستند و در ضمن این مسجد که یکی از زیباترین مساجد موجود در شهر استانبول هم محسوب می شود؛ مسجد سلیمانیه با آن معماری شگفت انگیزی که دارد از جمله مساجد معروف دوره عثمانی استانبول ترکیه بشمار می رود که همه ساله مسافران زیادی روانه آن می شوند و لازم به ذکر است که در بناهای باستانی عثمانیان ، دو موضوع بسیار با اهمیت وجود دارد که در نگاه اول بسیار در مقابل چشمان شما خودنمایی می کند : مورد اول اینکه ، مکان این بناها با تفکر و ظرافت خاص و فکر شده ای همراه بوده و دوم اینکه ، بین کلیت باین ناهای ساخته شده عثمانی یگانگی و انسجام خاصی همواره مشاهده می شود و موضوع اساسی این بناها این بوده که محل احداث این بناها چندان تفاوتی نمی کند که در بلندی باشد و یا بر عکس ، اغلب بیننده می تواند فضای بسیار وسیع و هنرمندی آن را در مقابل خود ببیند و هر چقدر هم که از دور دست ها نگاه بیاندازید ، همواره بناهای تاریخی استانبول در پیش روی شماست .
مسجد جامع سلیمانیه جزو بزرگترین مساجد شهر استانبول شناخته می شود.
مسجد سلیمانیه در شهر استانبول
شاید شنیده باشید که ” مسجد جامع سلیمانیه ” جزو بزرگترین مساجد شهر استانبول شناخته می شود به دستور سلطان سلیمان اول و به دست معمار سینان در سال های 1550 تا 1557 میلادی ساخته شده و مهم است بدانید که این مسجد در شمال دانشگاه استانبول قرار گرفته است و چشم انداز گلدن هورن را را به شما می دهد و اینکه ارتفاع گنبد این مسجد 53 متر و قطر گنبد 27.5 متر می باشد و جالب ایت که اطلاع داشته باشید که این بنای منحصر به فرد به سنت عثمانی 4 گل دسته دارد که نشان دهنده این است که این مسجد به دستور یک پادشاه ساخته شده است و اینکه سبک معماری آن برگرفته از دیگر کارهای معمار سنان و معماران عثمانی ترکیبی از سبک معماری بیزانسی و اسلامی بوده و بر پایه رسم آن دوره این مسجد دارای ساختمان های جانبی همچون : حوزه علمیه ، حمام ، کتابخانه ، کاروانسرا ، بیمارستان و آشپزخانه عمومی و … می باشد و در ضمن اگر چه این مسجد کمتر از ایاصوفیه مزین و خودنمایی می کند ولی شما مسافران می توانید تشابهات زیادی را در بین آن دو مشاهده کنید چرا که به دست یک معمار طراحی و ساخته شده است و در ادامه توجه داشته باشید که در باغ پشت سلیمانیه به جز آرامگاه های سلطان سلیمان اول ، همسر و دخترش ، آرامگاه های اشخاص برجسته ای همچون سلطان سلیمان دوم و سلطان احمد دوم نیز قرار گرفته و همچنین پس از گذشت 3 سال بازسازی گسترده ای که توسط معماران و خوشنویسان و تحت نظر مورخان تاریخ و همچنین به هزینه 6 میلیون و 300 هزار یورو در عید قربان سال 2010 میلادی این مسجد مجدد به روی عموم مردم بازگشایی گردید .
مسجد سلیمانیه استانبول به زبان انگلیسی : Suleymaniye Mosque و به زبان ترکی : Suleymaniye Camii نامیده می شود که نه تنها این بنا خیره کننده ، بلکه شاهکاری از معمار معروف ” سنان ( Mimar Sinan ) ” نیز محسوب می گردد و ضمنا این مسجد به دستور یا سلیمان کبیر که این فرد بزرگترین و ثروتمند ترین سلطان عثمانی بوده ساخته شده و ساخت این بنا در سال 1550 میلادی آغاز شده و 3500 صنعتگر و هنرمندانی که به سختی روی آن کار می کردند ماموریت خود را طی 7 سال به اتمام رساندند و در نهایت مسجد بر تپه سوم استانبول قرار گرفت و عنوان دومین مسجد بزرگ شهر را به خود اختصاص داد و نکته مهم این بنا این بود که همانند اکثر دیگر مساجد امپراتوری ” مسجد سلیمانیه ” تنها به نیت پرستش و عبادتگاه ساخته نشد و در کنار جنبه جاذبه توریستی در آن فضاهایی همچون سرسرای عبادت ( camii ) و حیاط ( avlu ) نیز دارد و این عمارت همچنین شامل چهار مدرسه قرآن ( medrese ) ، حمام ( hamam ) ، یک بیمارستان ، یک کاروانسرا ( kervansaray ) و یک آشپزخانه عمومی ( imaret ) که برای فقرای مسلمان ، مسیحی و یهودی غذا آماده می کرد که اگر علاقه مند به دیدن این بنا هستید می توانید تک تک این فضاها را مشاهده نمایید .
موضوع بعدی که باید به آن توجه داشته باشید دسترسی به این مسجد است ، بهترین راه رسیدن به مسجد جامع سلیمانیه از طریق خیابان پروفسور صدیق سامی اونار درست در حومه بازار می باشد ، این خیابان هنوز به اسم ” کوچه معتاد ها “ در استانبول شناخته می شود چرا که چایخانه واقع در آن در گذشته مواد مخدر می فروخته است و بعد از کوچه وارد یک ورودی خواهید شد که در دیوارهای اطراف مسجد قرار گرفته و جالب است بدانید که این مسیر چشم انداز بسیار زیبا و منحصر به فردی از باغ های دیدنی و جذاب دارد و در ادامه شما بعد اینکه از وضوخانه گذر کردید وارد حیاط این مسجد خواهید شد، وسط حیاط یک آبنمای وضو تعبیه شده و قبل از ورود به خود مسجد شما چهار را می بینید که این تعداد مناره تنها برای مساجدی که شخص سلطان دستور ساختشان را می دادند ، مجاز بوده است .
موضوع حائز اهمیت در مورد این مسجد این است که همانند دیگر بناهای تاریخی واقع در استانبول ، بلایای بسیاری را به خود دیده است مثلا در سال 1660 میلادی دچار آتش سوزی سختی شد و بعد از آن خوشبختانه سلطان محمد چهارم دستور مرمت و بازسازی آن را داد و در ادامه در سال 1766 بخشی از گنبد این مسجد در زلزله فرو ریخته و در اواسط قرن 19 نوسازی های لازم بر روی آن انجام گرفت و طی جنگ جهانی اول مجدد مسجد بار دیگر مورد آتش سوزی قرار گرفت چرا که در آن موقع از حیاط به عنوان انبار اسلحه استفاده میشد و برخی از مهمات آتش گرفتند و دوباره مسجد بار دیگر در سال 1956 مرمت گشت و از سال 2008 میلادی کلی تعمیر شد و نما و جلوه ای خاص را پیش روی علاقه مندان قرار داد .
نگاهی به معماری مسجد سلیمانیه
سازه بناهای عثمانی در استانبول بسیار وسیع و شگفت انگیز است به نوعی که خود را به بیننده تحمیل می کند و در واقع با مشاهده آنها محصور معماری بی نظیرش می شوید و با توجه به اینکه تمام جزئیات بکار گرفته شده در ساختمان این گونه بناها ، هر چند پر از زرق و برق و جذابیت هستند ، ولی پشت تمامی این ظرافت های بصری و تزئین های صورت گرفته یک هدف بزرگ و خاص بوده است و آن جز حفظ سادگی و منحصر به فرد بودن این گونه بناها نبوده است و همچنین در همین راستا اگر بخواهیم که به یکی از شاهکارهایی که به واسطه معمار معروف ترک ملقب به استاد سینان و شاگردانش در استانبول کنونی اشاره کنیم ، به طور قطع و بدون هیچ تردیدی می توان مسجد سلیمانیه این شهر قدیمی را نام ببریم ، چرا که این بنای معروف و شگفت انگیز تمام مشخصات اساسی را که مربوط به معماری عثمانی است را به دوش می کشد و به شیواترین شکل ممکن در استانبول خودنمایی می کند .
توجه داشته باشید که سبک معماری آن نیز همانند دیگر کارهای سنان و معماران عثمانی ترکیبی از سبک معماری بیزانسی و اسلامی می باشد که بر پایه رسمی که در آن دوره متداول بوده است این مسجد دارای ساختمان های جنبی مانند مدرسه ، حمام ، کتابخانه ، کاروانسرا ، بیمارستان و آشپزخانه عمومی نیز بوده که جالب است بدانید که این گونه ساختمان های جنبی را ” کلیه مسجد ” که به ترکی عثمانی ” جامی کولیه سی ” نیز نامبرده می شود و همانطور که در بالا هم گفتیم معماری این مسجد فرار و نشیب های زیادی به خود دیده است چرا که این مسجد در سال 1660 در آتش ویران شد و همچنین متاسفانه بخشی از گنبد آن در سال 1766 براثر زلزله فروریخت که مهم است بدانید مرمت های بعدی به نوعی صورت گرفت که تزئینات اصلی آن حفظ و باقی بماند و همچینین در بخش زیرزمین مسجد سلیمانیه تعداد زیادی کانال کنده شده وجود دارد که از طریق آن امکان دسترسی به مخازن آب مورد نیاز مسجد و بناهای جانبی آن فراهم شده و در ضمن معمار سینان سازنده این بنای تاریخی با کندن این کانال ها و باز کردن دریچه های آن به درون مسجد امکان خنک شدن محوطه درون مسجد در تابستان و گرم شدن آن در زمستان را فراهم کرده است که این خود کار بسیار مهم و بزرگی در حق این مسجد محسوب میشده است .
در ادامه معمار سینان در فضای درونی این مسجد سیستم تهویه هوا نیز ایجاد می کند و در واقع در آن دوران حکومتی که هنوز انرژی برقی شناخته نمی شد ، فضای مسجد با 275 شمع بسیار بزرگ روشن می شده است و فضای فوق عرفانی را پدید می آورده است و البته مشکلاتی هم بوجود می آمد مثلا هوای مسجد دودآلود می شده و تنفس را کمی مشکل می کرده که معمار سینان برای برطرف کردن دود ناشی از شمع های مذکور و جلوگیری از آسیب رساندن این دود به مسجد و جماعت یک اتاقک کوچک در بالای درب ورودی میانی را طراحی کرد و همچنین دریچه هایی در گوشه های مختلف مسجد تعبیه می کند که این موضوع باعث می شود که دود شمع ها در این اتاقک جمع شود ، نکته جالب اینکه معمار سینان در در حال حاظر این اتاقک که به ” اتاق دود ” معروف می باشد یک سیستم مرطوب کننده هوا ایجاد کرد و با تقطیر دود گردآوری شده در این اتاقک بهترین مرکب آن دوران را بدست آورد که با این ابداعات آثار مشهوری که تک تک مسجد سلیمانیه را تزئین کرده با همین مرکب نگاشته و یا ترسیم شده است که همگی جای فکر و تعمل را در بر می دارد .
زمانی که وارد مسجد می شوید متوجه خواهید شد که مسجد با داشتن 59 متر طول و 58 متر عرض دارای ابعادی حیرت آور بوده که گنبد اصلی 53 متر ارتفاع دارد یعنی دقیقا دو برابر قطر 4/26 متری خود و همچنین ستون هایی که تکیه گاه گنبد هستند بسیار مبتکرانه داخل دیوار ها جاسازی و پنهان گشته اند که شما را نتعجب خواهد کرد و دکوراسیون داخلی با وجود ساده بودن بسیار تاثیرگذار و دلنشین و جذابند ، مخصوصا هنگامیکه نور خورشید از 200 پنجره رنگی به داخل مسجد هجوم آورده و فضا را روشن و عرفانی تر می کند ، قطعا که ارزش دیدن را دارد ، پس از دستش ندهید .
