مدینه تونس فقط یک محله تاریخی نیست؛ بلکه قلب تپنده پایتخت کشور تونس و نمادی زنده از میراث غنی اسلام و آفریقای شمالی است. این منطقه در سال ۱۹۷۹ به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد و با مساحت بیش از ۲۷۰ هکتار، یکی از بهترین نمونه‌های حفظ‌شده از شهرهای اسلامی در جهان عرب به شمار می‌رود. با ورود به مدینه، در تور تونس گویی به گذشته‌ای زنده قدم می‌گذارید؛ جایی که مساجد، مدرسه‌ها، بازارها و کاخ‌های چند صد ساله هنوز هم پویایی و شکوه زمان خود را حفظ کرده‌اند.
سفر در دل تاریخ
مدینه تونس در قرن هفتم میلادی و پس از فتح اسلامی افریقیه (تونس امروزی) تأسیس شد و به زودی به مرکز دینی و فرهنگی منطقه تبدیل شد. این شهر به‌ویژه در دوران حکومت حفصیان (بین قرن ۱۳ تا ۱۶ میلادی) شکوفا شد و ساختار شهری و معماری کنونی آن، یادگار همین دوره است. در مدینه، بازارها و کوچه‌هایی با پیچ‌وخم‌های غیرقابل پیش‌بینی وجود دارد که قدم زدن در آن‌ها حس کشف دنیای جدیدی را در هر گردشگری زنده می‌کند.
شاهکارهای معماری
معماری مدینه ترکیبی از سادگی و زیبایی است. ساختمان‌ها از بیرون ساده به نظر می‌رسند، اما با ورود به درون آن‌ها، حیاط‌هایی با کاشی‌کاری‌های هنرمندانه، سقف‌های چوبی منبت‌کاری‌شده و فواره‌های آرام، چشم را خیره می‌کنند.
مهم‌ترین جاذبه‌های معماری عبارت‌اند از:
مسجد الزیتونه: ساخته‌شده در سال ۷۳۲ میلادی، بزرگ‌ترین مسجد تونس و مرکز معنوی مدینه است. در شبستان این مسجد ۱۸۴ ستون قرار دارد که بسیاری از آن‌ها از آثار کارتاژ و بناهای رومی باستانی آورده شده‌اند.
مدرسه سلیمانیه و مدرسه الباشیه: نمونه‌های عالی از مدارس اسلامی با معماری خیره‌کننده و گنبدهای زیبا.
دار حسین و دار بن عبدالله: کاخ‌هایی باشکوه که امروزه به موزه تبدیل شده‌اند و نمایی از زندگی اشراف تونس در گذشته را ارائه می‌دهند.
بازارها: شلوغی سازمان‌یافته!
بازارهای مدینه ساختاری منظم اما در ظاهر پیچیده دارند. هر بازار بر اساس نوع کالاها تخصص دارد، که ریشه در دوران قرون وسطی دارد:
سوق العطارین: مخصوص فروش عطرها و روغن‌های گیاهی معطر.
سوق البرکه: در گذشته بازار برده‌ها بود، اما اکنون فروشگاه‌های طلا و جواهر در آن فعالیت دارند.
سوق اللفه: محل فروش و تولید پارچه‌ها و منسوجات پشمی.
قدم زدن در کوچه‌های پیچ‌در‌پیچ مدینه خود یک ماجراجویی است. هر پیچ ممکن است به حیاطی پنهان، کارگاه هنری یا نمایی شگفت‌انگیز از مناره‌ای تاریخی ختم شود.
مرکز فرهنگی و دینی
مدینه نه‌تنها مکانی تاریخی، بلکه قلب تپنده فرهنگی و دینی تونس است. در طول تاریخ، این منطقه محل زندگی علما، شعرا و متفکران بوده است. دانشگاه الزیتونه که از دل مسجد الزیتونه شکل گرفته، یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های اسلامی در جهان به‌شمار می‌رود. در گذشته، مدینه نه‌تنها مسلمانان، بلکه جوامع یهودی و مسیحی را نیز در خود جای می‌داده و هنوز هم آثار این همزیستی مذهبی در جای جای شهر دیده می‌شود.
زندگی روزمره و سنت‌ها
مدینه هنوز با سنت ها زنده است. هزاران نفر در این منطقه زندگی و کار می‌کنند. صنعت‌گران با روش‌های سنتی به ساخت سفال، پارچه، چرم و فلزات مشغول‌اند. مغازه‌های خانوادگی نسل به نسل اداره می‌شوند و رستوران‌های کوچک غذاهای اصیل تونسی مانند کوسکوس را ارائه می‌دهند. صداهای مدینه – از اذان های صلاه پنج گانه گرفته تا صدای چکش و سندان بر مس و چانه‌زدن خریداران – فضا را پر از شور زندگی می‌کند.
جشن‌ها و مناسبت‌ها
در ایام خاص مانند ماه رمضان و عید فطر، مدینه حال‌و‌هوای خاصی پیدا می‌کند. خیابان‌ها با چراغ‌های رنگارنگ تزئین می‌شوند، بوی شیرینی‌هایی چون بمبالونی و مقروض به مشام می‌رسد، و موسیقی سنتی در کوچه‌ها طنین‌انداز می‌شود. جشنواره مدینه تونس که هر سال در رمضان برگزار می‌شود، شامل موسیقی زنده، شعرخوانی و نمایش‌های خیابانی است.
نکاتی برای بازدیدکنندگان از مدینه تونس
بهترین زمان بازدید: صبح و ساعات اولیه بعدازظهر، زمانی‌که بازارها باز و هوا دلپذیر است.
لباس مناسب: بهتر است پوششی ساده و کمی آزاد متناسب با فضای سنتی منطقه داشته باشید.
استفاده از راهنما: به دلیل پیچیدگی مسیرها، راهنمای محلی سلام پرواز می‌تواند هم مسیرها را بهتر نشان دهد و هم اطلاعات تاریخی مفیدی ارائه دهد.
چانه‌زنی: در بازارهای تونس همانند تمامی بازارهای شرقی چانه زدن مرسوم است، اما باید با احترام و لبخند و خوشرویی انجام شود.
تأثیرات مدرن
مدینه در سال‌های اخیر شاهد مرمت و بازآفرینی فرهنگی بوده است. جوانان و هنرمندان تونسی بسیاری از خانه‌های قدیمی را به گالری، کافه، یا بوتیک هتل تبدیل کرده‌اند. پروژه‌هایی چون دار بن قاسم، که اقامتگاه سنتی و مرکز حمایت از صنایع دستی است، نمونه‌ای از ترکیب هوشمندانه سنت با نوآوری مدرن است.
چرا باید از مدینه تونس دیدن کرد؟
مدینه تونس مکانی فراتر از یک جاذبه تاریخی است؛ اینجا تاریخ زنده است و زندگی در دل آن جریان دارد. از شکوه معماری اسلامی گرفته تا فرهنگ غنی و بازارهای رنگارنگ، همه‌چیز در مدینه شما را به سفری در دل تمدن و سنت تونس دعوت می‌کند. با تور تونس سلام پرواز هر قدم در این کوچه‌ها، تجربه‌ای منحصربه‌فرد و خاطره‌انگیز خواهد بود.
